دارایی های غیر جاری (قسمت دوم)

دارایی های ثابت مشهود

دارایی های ثابت مشهود، به دارایی هایی اطلاق می‌شود که موجودیت عینی داشته و در روال عادی واحد تجاری بطور موثر استفاده شود. دارایی های ثابت مشهود دارایی های هستند که عمر نسبتا طولانی داشته باشد، دارای منافع آتی قابل اندازه‌گیری باشد و به قصد فروش یا سرمایه‌گذاری خریداری نشده باشد. همانند ساختمان، زمین، ماشین آلات، تجهیزات، وسایل نقلیه، اثاثیه و منصوبات و ابزارآلات.

تعریف اولیه استهلاک

عمر مفید یا عمر اقتصادی یک دارایی، زمانی است که انتظار می‌رود آن دارایی توسط واحد تجاری مورد بهره برداری قرار گیرد. بازیافت بهای تمام‌شده آن دارایی بر اساس مبنای سیستماتیک و معقول، استهلاک نام دارد.

بطور مثال دارایی الف، 1000 واحد خریداری شده و انتظار می‌رود این دارایی 5 سال مورد بهره برداری قرار گیرد. و درپایان سال پنجم فاقد ارزش و کارایی گردد. یعنی ارزش آن صفر شود. با توجه به اصل تطابق درآمد و هزینه، چون منافع دارایی خریداری شده در طی 5 سال حاصل می‌شود، هزینه‌ای که جهت خرید آن دارایی پرداخت نموده‌ایم نیز باید به مرور به حساب هزینه‌ها محسوب شود.

اگر کل بهای تمام شده در سال اول خرید دارایی بعنوان هزینه همان سال منظور گردد، محاسبات سود و زیانی سال اول ممکن است زیان ده شود. سال‌های دوم تا پنجم هزینه‌ای را نشان ندهد. که این امر با اصل تطابق درآمد و هزینه مطابقت ندارد. بنابراین هر ساله یک پنجم هزینه خرید دارایی یعنی 200 واحد از ارزش دفتری دارایی کسر می‌شود، و به حساب هزینه همان سال محسوب میشود. تا اینکه در سال پنجم ارزش دفتری دارایی مذکور صفر شود.

دسته‌بندی داریی های ثابت مشهود

1. دارایی های استهلاک پذیر: این نوع دارایی ها دارای عمر اقتصادی و مفید معینی هستند. عمر آنها محدود است. بنابراین در طی عمر مفید برآوردی خودشان مستهلک خواهند شد. همانند ساختمان و تاسیسات و وسایل نقلیه وغیره.
2. دارایی های استهلاک ناپذیر: این نوع دارایی عمر محدودی ندارند و بر اثر استفاده از بین نمی‌روند. همانند زمین.
3. دارایی های نقصان پذیر: این نوع دارایی‌ها بر اثر استخراج و استفاده و برداشت تهی می‌شوند و تبدیل به موجودی مواد و کالا می‌شوند. مانند معادن و ذخایر طبیعی و جنگل‌ها که در صورتی که جز دارایی های یک موسسه باشند، در طبقه‌بندی جداگانه‌ای با سر فصل معادن و ذخایر طبقه‌بندی می‌شوند.

اقلام دارایی ثابت

زمین

به دارایی اطلاق می‌شود که در تملک موسسه است. میتوان بر روی آن سایر دارایی‌ها را احداث نمود. شامل کلیه مخارج جهت تحصیل، خرید زمین، مخارج نقل و انتقال، حق الثبت و تنظیم سند، سایر هزینه‌های مرتبط، همچنین مخارج مربوط به تسطیح و آماده‌سازی زمین است، که در سر فصل دارایی‌های ثابت مشهود زمین ثبت و طبقه‌بندی می‌شود.

ساختمان

به دارایی اطلاق می‌شود که دارای دیوار و سقف است و در ساخت آن از مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. این دارایی جهت حفاظت و پوشش سایر دارایی ‌ها و عملیات تولیدی یا خدماتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. کلیه مخارجی که جهت خرید و انتقال مالکیت، آماده‌سازی جهت استفاده، همچنین هزینه‌های قفسه، کمد، کتابخانه، و تاسیسات، در صورتی که در ساختمان نصب شده باشد و انتقال آن موجب ایجاد خسارت شود، به حساب “ساختمان” منظور میگردد. در صورت ساختن ساختمان کلیه هزینه‌های اخذ مجوزهای قانونی، پروانه‌ها، نقش، فونداسیون، آماده‌سازی اولیه تا آخرین مرحله ساخت و تحویل کلید، در سر‌فصل دارایی های ثابت مشهود ساختمان طبقه‌بندی و ثبت می شود.

تاسیسات

دارایی های ثابت غیر منقولی است، که امکانات و تسهیلات لازم را جهت امکان فعالیت تولیدی و پشتیبانی و خدماتی را مهیا می‌نماید. از قبیل تاسیسات برق‌رسانی، تاسیسات آب و فاضلاب، تاسیسات حرارتی و تهویه، تاسیسات سردخانه، تاسیسات مخابراتی، تاسیسات گازرسانی و سیستم اعلام و اطفای حریق.

ماشین آلات و تجهیزات

کلیه دارایی هایی که دارای نیروی محرکه بوده و یا توسط نیروی محرکه نصب شده بر روی آن، از طریق کاربر جهت فعالیت اصلی شرکت و یا ساخت سایر دارایی های موسسه استفاده گردد، با عنوان ماشین آلات و تجهیزاتی که جهت راه‌اندازی سایر دارایی ها و یا انجام خدمات گوناگون در محیط کاری مورد استفاده قرار می‌گیرد، در طبقه‌بندی دارایی های ثابت مشهود ماشین آلات و تجهیزات قرار می‌گیرند. از قبیل ماشین آلات خدماتی و کارگاهی و راه‌سازی و کشاورزی.

وسایل نقلیه

وسایل نقلیه هرگونه وسیله‌ای که توسط نیروی محرکه نصب شده بر روی آن حرکت کند. از آن برای جابجایی و حمل بار و یا سرنشین استفاده شود، در سر فصل دارایی‌های ثابت مشهود وسایل نقلیه طبقه‌بندی و ثبت می شود. شامل سواری، وانت، اتوبوس، مینی‌بوس، کامیون، تانکر، تریلی و موتورسیکلت است.

اثاثه و منصوبات

اثاثه و منصوبات به دارایی های منقولی اطلاق می‌شود. اگرچه نقش مستقیمی در فعالیت اصلی و تولیدی شرکت ندارند، اما بعنوان وسایل ضروری جهت انجام امور اداری و دفتری و رفاهی استفاده می‌شوند. مانند میز و صندلی و وسایل ارتباطی و ماشین‌های اداری و بایگانی و غیره.

ابزارآلات

ابزارآلات دارایی های منقول کارگاهی هستند که در عملیات تولیدی و خدمات مستقیم نقش ندارند. اما در روند عملیات مورد استفاده قرار می گیرند. از قبیل مته‌های برقی و اره‌های برقی و فرزها و از این قبیل.